Jak ćwiczyć pamięć pierwszoklasisty na początku jego szkolnej drogi?
Nauka powinna być
przyjemnością, szczególnie dla ucznia klasy I rozpoczynającego swoją szkolną
drogę. Pierwszoklasista ma ogromny potencjał intelektualny, ale żeby skutecznie
go wykorzystać potrzebne jest nieustanne ćwiczenie pamięci i wsparcie
emocjonalne ze strony rodziców oraz nauczycieli. Pedagog szkolny Małgorzata
Jabłońska, ekspert współpracujący z programem edukacyjnym „Klub Bezpiecznego
Puchatka” radzi, w jaki sposób pracować z dzieckiem, aby mogło efektywnie
rejestrować dużą ilość nowych informacji. Wskazuje jednocześnie techniki,
dzięki którym nauka zasad bezpieczeństwa będzie nie tylko pożyteczna, ale także
przyjemna.
Pamięć dziecka – klucz do
szkolnego sukcesu
Umysł dziecka rozpoczynającego
naukę w szkole jest szczególnie otwarty i chłonny na rejestrowanie nowych
informacji. Dzieje się tak dlatego, że małe dzieci mają bardzo dobrze
rozwiniętą tzw. pamięć mimowolną. Potrafią na przykład zapamiętać długi
fragment wiersza, nie rozumiejąc nawet jego treści.
Pod
koniec wieku przedszkolnego u dzieci pojawia się natomiast pamięć dowolna,
która
w wieku szkolnym zaczyna dominować nad mimowolną. Wraz z pojawieniem się pamięci dowolnej intensywniej rozwija się myślenie logiczne, wzrastają kompetencje poznawcze oraz gotowość do świadomego stosowania mnemotechnik – sposobów ułatwiających zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. Z tego powodu mnemotechniki doskonale sprawdzają się w codziennym życiu dzieci.
w wieku szkolnym zaczyna dominować nad mimowolną. Wraz z pojawieniem się pamięci dowolnej intensywniej rozwija się myślenie logiczne, wzrastają kompetencje poznawcze oraz gotowość do świadomego stosowania mnemotechnik – sposobów ułatwiających zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. Z tego powodu mnemotechniki doskonale sprawdzają się w codziennym życiu dzieci.
Mnemotechniki
Mnemotechniki
to sposoby zapamiętywania poprzez wszystkie zmysły: wzroku, słuchu, smaku,
dotyku i węchu. Za ich pomocą dzieci łatwiej i szybciej opanowują niezbędne
informacje. W
mnemotechnikach wykorzystuje się rymowanki, obrazki szyfrowane, opowiadania,
żarty, ruch, kolor. Pozwala to uniknąć nudy. Różnorodność wykorzystywanych
technik czyni lekcje ciekawszymi, co rezultacie przekłada się na większe
zainteresowanie i zaangażowanie najmłodszych uczniów oraz lepsze efekty
kształcenia. W procesie dydaktycznym efekty kształcenia są bardzo ważne, ale nie
można zapominać o tym, że najważniejszy jest rozwój dziecka. Bardzo istotne
jest, aby temu rozwojowi towarzyszyły pozytywne emocje. Do optymalnego rozwoju
dziecku potrzebne są zatem miłość, wsparcie i poczucie bezpieczeństwa. W tym
kontekście pomocne może być wspólne wykonywanie ćwiczeń przez dzieci i
rodziców, np. podczas codziennych domowych zabaw. Nie mniej ważne jest również
budowanie u dziecka poczucia własnej wartości poprzez dostrzeganie
i docenianie jego sukcesów oraz nieszczędzenie mu przy tym pochwał i zachęt do
dalszej pracy.
Niezastąpionymi mnemotechnikami w procesie edukacji są piktogramy, wierszyki i rymowanki,
mapy mentalne, łańcuchy skojarzeń, pantomimy.
Mnemotechnika
|
Opis
|
Piktogramy
|
Metoda kształcąca pamięć, wyobraźnię i
kreatywność, polegająca na ilustrowaniu treści piosenek, wierszy, bajek,
opowiadań. Uczniowie wykonują schematyczne rysunki, obrazujące tekst do
zapamiętania. Podczas zajęć „Klubu Bezpiecznego Puchatka” za pomocą tej mnemotechniki
pierwszoklasiści uczą się między innymi znaków drogowych. Do wskazanych nazw
znaków, dzieci przygotowują ich rysunkowe odpowiedniki.
|
Wierszyki
i rymowanki
|
Mnemotechnika kształcąca pamięć (głównie
słuchową). Może być połączona
z ruchem. Polega na uczeniu się przez dzieci tekstów rymowanek, które ułatwiają zapamiętywanie. Im wierszyk lub rymowanka bardziej zabawna i ciekawa, tym lepiej, ponieważ na dłużej pozostanie w pamięci dziecka. Przykładem jest tu rymowanka „Przejście przez jezdnię na drugą stronę, tylko na pasach jest dozwolone”. Więcej podobnych rymowanek, sprzyjających uczeniu się przez dzieci ważnych zasad ruchu drogowego znajduje się w folderze dla nauczycieli realizujących program edukacyjny „Klub Bezpiecznego Puchatka”. |
Mapy
mentalne
|
Metoda przydatna do porządkowania treści.
Polega na umieszczeniu na środku kartki zagadnienia, słowa lub rysunku –
klucza, a następnie dołączaniu do niego, w formie rozgałęzień, haseł, słów
bądź rysunków bardziej szczegółowych. Dzięki tej mnemotechnice dzieci są w
stanie przyswoić w niedługim czasie dużą ilość informacji.
W materiałach edukacyjnych „Klubu Bezpiecznego Puchatka” za pomocą tej techniki dzieci uczą się m.in. planet układu słonecznego dopisując do odpowiednich obrazków ich nazwy. |
Łańcuchy
skojarzeń
|
Mnemotechnika angażująca wiele zmysłów. Polega
na tworzeniu kolejno własnych skojarzeń, składających się w ciąg przyczynowo
– skutkowy. Elementy łańcucha łączą się ze sobą, tworząc opowiadanie lub
historyjkę. Ważne, aby historyjka rozwijała wyobraźnię i zawierała sporą
dawkę fantazji. Również ta mnemotechnika jest wykorzystywana w materiałach
„Klubu Bezpiecznego Puchatka” przy istotnej dla dzieci nauce numerów
alarmowych do policji, straży pożarnej oraz pogotowia. W jednym
z zadań, pierwszoklasiści muszą pokolorować pojazdy wspomnianych służb, a następnie połączyć je z prawidłowymi numerami telefonów alarmowych. |
Pantomimy
|
Metoda polegająca na uczeniu się poprzez ruch
i zabawę. Szczególnie polecam ją pierwszoklasistom, u których potrzeba
ekspresji jest bardzo duża. Metodę tę można wykorzystać do nauki cyfr czy
alfabetu (np. zadaniem ucznia jest przedstawienie za pomocą swojego ciała
danej cyfry lub litery). również także z tej, szczególnie lubianej przez
dzieci metody, mogą skorzystać nauczyciele w trakcie nauki bezpiecznego
zachowania w ramach „Klubu Bezpiecznego Puchatka”, np. poprzez odgrywanie
przez uczniów scenek prawidłowego przechodzenia przez jezdnię czy
telefonowania na pogotowie.
|
„Haki”
pamięciowe
|
Mnemotechnika polegająca na kojarzeniu cyfr z
przedmiotami, przypominającymi je kształtem, np. 1- świeca, 2 - łabędź, 3 -
serce, 4 – krzesło i tak dalej.
|
Ćwiczenia kształcące pamięć
Sposobów
na szybkie i skuteczne zapamiętywanie jest o wiele więcej i nie ograniczają się
one tylko do mnemotechnik. W materiałach edukacyjnych „Klubu Bezpiecznego
Puchatka” zostały zamieszczone także inne, znakomite ćwiczenia kształcące
pamięć dzieci. I co więcej - nie tylko nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej,
ale również rodzice pierwszoklasistów mogą łatwo z nich skorzystać. Tym
bardziej, że pamięć można ćwiczyć praktycznie w każdej sytuacji. Nawet podczas
drogi do szkoły, kiedy to zadaniem dziecka będzie zapamiętanie nazw mijanych
ulic, sklepów, czy znaków drogowych.
Ćwiczeniem
pamięci, które może być stosowane przez rodziców jest nawet rozmowa
z dzieckiem, inicjowana pytaniem: „Czego nauczyłeś się dzisiaj w szkole?”. Dobrze poprowadzona rozmowa będzie jednocześnie formą powtórki, a systematyczne powtarzanie materiału prowadzi do jego utrwalenia. Jest to szczególnie ważne w młodszym wieku szkolnym. Nie bez przyczyny często mówi się, że „powtarzanie jest matką nauki”, a „trening czyni mistrza”.
z dzieckiem, inicjowana pytaniem: „Czego nauczyłeś się dzisiaj w szkole?”. Dobrze poprowadzona rozmowa będzie jednocześnie formą powtórki, a systematyczne powtarzanie materiału prowadzi do jego utrwalenia. Jest to szczególnie ważne w młodszym wieku szkolnym. Nie bez przyczyny często mówi się, że „powtarzanie jest matką nauki”, a „trening czyni mistrza”.
Ćwiczenie
|
Opis
|
Głuchy
telefon
|
Zadaniem malucha jest dokładne, głośne
powtórzenie zdania, które zostało wypowiedziane szeptem przez rodzica lub
inną osobę, uczestniczącą w zabawie.
W ramach zajęć „Klubu Bezpiecznego Puchatka”, nauczyciel podczas zabawy może zaproponować, aby dzieci głośno i wyraźnie przekazywały sobie na ucho adres swojej szkoły, by móc bezpiecznie trafić do niej z każdego miejsca. |
„Jedziemy
na wycieczkę i zabieramy…”
|
Zabawa polega na tym, że każdy z uczestników
po kolei wypowiada pierwszą sekwencję zdania, dodając do niej nazwę
przedmiotu, który zabiera na wycieczkę. Należy przy tym jednak uwzględnić
słowa dodane przez poprzedników. Zabawa wymaga od dziecka koncentracji i
skupienia uwagi na tym, co mówią poprzednicy.
|
Układanie
zdań
|
Zadaniem dziecka jest ułożenie zdania, w
którym wszystkie wyrazy rozpoczynają się tą samą głoską, np. „Puchatek pomógł
pierwszoklasistom prawidłowo przejść po pasach ”.
|
Memo
|
Tradycyjna gra polegająca na łączeniu obrazków
w pary. Trudność polega na tym, że wszystkie obrazki leżą odwrócone na stole
tak, że widzimy jednakowe kartoniki.
|
Skojarzenia
|
Gra polega na dobieraniu w pary obrazków,
które do siebie pasują lub wyszukiwaniu w zbiorze obrazka, który nie pasuje
do pozostałych. Gra rozwija pamięć, koncentrację, spostrzegawczość i logiczne
myślenie. Skojarzenia wykorzystywane są w materiałach edukacyjnych „Klubu
Bezpiecznego Puchatka” przy zadaniu pokazującym pierwszoklasistom, które
przedmioty mogą być dla nich niebezpieczne (np. nożyczki są ostre i dzieci muszą
posługiwać się nimi ostrożnie).
|
Zagadki,
rebusy, łamigłówki
|
Rozwijają pamięć dziecka, abstrakcyjne
kształcą zdolność logicznego
i abstrakcyjnego myślenia. Dodatkowo wzbogacają zasób słownictwa. Książeczka dla uczniów „Klubu Bezpiecznego Puchatka” zawiera mnóstwo atrakcyjnych łamigłówek, przygotowanych specjalnie z myślą o najmłodszych uczniach. Wśród nich znajdują się między innymi zadania typu „znajdź różnicę”, „labirynt” czy „brakująca litera”, które wymagają od dzieci koncentracji, skupienia i wytrwałości. |
Rymowanki
|
Nauka krótkich rymowanych wierszyków, które
pomagają stymulować pamięć
i pozwalają ćwiczyć inne umiejętności przydatne w życiu pierwszoklasisty, np. umiejętność bezpiecznego zachowania na drodze. Przykładem są rymowane, wpadające w ucho wierszyki, zamieszczone w materiałach edukacyjnych dla nauczycieli programu „Klub Bezpiecznego Puchatka” (np. „Kolorowa wyliczanka” rozpoczynająca się słowami: „Są na ulicy takie światełka, ten zna je dobrze, kto na nie zerka…”). |
Zabawa
wyrazami
|
Ćwiczenie polega na tworzeniu z liter podanego
wyrazu innych słów (np. ekran – kran; koszule – kosz, ule; ulica – ul, cal,
sygnalizator – tor, zator, gala). Zabawa rozwija pamięć i świadomość językową pierwszoklasisty.
Poza tym wzbogaca zasób jego słownictwa, zarówno czynnego, jak i biernego.
|
Nauka o bezpieczeństwie z
„Klubem Bezpiecznego Puchatka”
Z całą
stanowczością mogę polecić materiały edukacyjne „Klubu Bezpiecznego Puchatka”,
jako przydatne i ciekawe narzędzia dydaktyczne do nauki o bezpieczeństwie.
Zadania znajdujące się
w książeczce edukacyjnej są na bardzo wysokim poziomie merytorycznym, a kolorowa, wyrazista
i nowoczesna szata graficzna sprzyja zapamiętywaniu przez dzieci najważniejszych informacji.
w książeczce edukacyjnej są na bardzo wysokim poziomie merytorycznym, a kolorowa, wyrazista
i nowoczesna szata graficzna sprzyja zapamiętywaniu przez dzieci najważniejszych informacji.
Więcej informacji o samym programie i
bezpłatnych materiałach edukacyjnych , które w ramach akcji otrzymują szkoły
podstawowe, można znaleźć na stronie www.bezpiecznypuchatek.pl
Małgorzata Jabłońska
pedagog szkolny
współpracujący z programem edukacyjnym „Klub Bezpiecznego Puchatka”
Szkoła Patrycji bierze udział w tym programie. Czy przyniesie to oczekiwane rezultaty?Myślę, że tak dlatego dzielę się z Wami tymi kilkoma sprawdzonymi metodami proponowanymi przez panią psycholog.